ชื่อ : จัน
ชื่ออื่น/ชื่อท้องถิ่น : จันลูกหอม, ลูกจัน, จันอิน จันโอ, จันขาว, อิน, ลูกอิน (ทั่วไป), thi (เวียดนาม)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Diospyros decandra Lour.
ชื่อสามัญ : Gold apple
วงศ์ : CBENACEAE
เป็นพืชวงศ์เดียวกับมะพลับและมะเกลือ เป็นพืชท้องถิ่นของประเทศไทย เป็นต้นไม้ใหญ่ ผลมีกลิ่นหอมเฉพาะตัว เปลือกต้นสีน้ำตาลอมดำ ใบเดี่ยว ดอกขนาดเล็ก สีขาวหรือเหลือง ผลกลมเมื่อสุก สีเหลืองรสหวาน ผลมีสองแบบคือ ผลที่มีรอยบุ๋มตรงกลาง เมล็ดลีบหรือไม่มีเมล็ด เรียกลูกจันอิน ส่วนผลที่ไม่มีรอยบุ๋ม มีเมล็ด 2-3 เมล็ดเรียกลูกจันโอ ผลมีกลิ่นหอมและมีรสฝาด ต้องคลึงผลให้ช้ำ รสฝาดจึงจะหายไปนิยมกินเป็นผลไม้สด ผลสุกรับประทานได้ หรือนำไปแปรรูปเป็นของหวาน ผลช่วยแก้อาการนอนไม่หลับ กระสับกระส่าย เนื้อไม้มีรสขมปนหวาน ผลดิบทางภาคอีสานนำไปตำส้มตำ โดยสับทั้งเปลือก ใช้แทนมะละกอ ปรุงรสเปรี้ยวด้วยมะยมและมะเฟือง
สรรพคุณ
1. เป็นยาบำรุงประสาท เลือดลม กำลัง ตับ ปอด หัวใจ ผิว เนื้อหนังให้สดชื่น
2. แก้ไข้ แก้ไอ แก้ตัวร้อน กำเดา ตับปอด ดีพิการ อ่อนเพลีย ร้อนใน กระหายน้ำ เหงื่อตกหนัก ช่วยขับพยาธิ แก้ท้องเสีย
3. แก้อาการนอนไม่หลับ กระสับกระส่าย กระวนกระวาย
4. แก่นใช้ต้มรวมกับสมุนไพรอื่น ใช้เป็นยาแก้ไข้
การขยายพันธุ์
ต้นจันสามารถขยายพันธุ์ได้โดย การเพาะเมล็ด การตอนกิ่ง และการเสียบยอด โดยในอดีตการขยายพันธุ์ต้นจัน จะเป็นการเพาะเมล็ด ซึ่งทำให้กว่าจะติดผลต้องใช้เวลาหลายสิบปี แต่ในปัจจุบันเริ่มมีการขยายพันธุ์ต้นจัน โดยวิธีเสียบยอด ซึ่งทำให้สามารถติดดอกและผลได้ในเวลาไม่กี่ปี โดยไม่ต้องรอหลายสิบปีเหมือนกับการขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด หรือตอนกิ่งแบบในอดีต สำหรับวิธีการเสียบยอดนั้นก็สามารถทำได้เช่นเดียวกันกับการเสียบยอดไม้ผลอื่นๆ ทั่วไป
ขอบคุณข้อมูลจาก https://th.wikipedia.org/wiki, จันอินจันโอ - ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ ม.อุบล : phargarden.com (ubu.ac.th)